Tư duy hệ thống là gì? Bí kíp rèn luyện tư duy hệ thống hiệu quả

Thế giới quanh ta là một chuỗi hệ thống gắn kết nhiều sự vật, hiện tượng mà thành. Nhịp sống càng tất bật, vấn đề phát sinh càng phức tạp thì tư duy hệ thống càng được xã hội đề cao nhằm tìm ra giải pháp hiệu quả nhất theo từng thời điểm. Để hiểu rõ hơn về tư duy hệ thống, cũng như cách tư duy này đem lại lợi ích cho con người, mời bạn cùng Ms. Uptalent theo dõi nội dung bài viết sau đây.

MỤC LỤC:
1. Tìm hiểu khái niệm tư duy hệ thống
2. Lợi ích khi trang bị tư duy hệ thống cho bản thân
3. Phân loại tư duy hệ thống
   3.1. Tĩnh và động
   3.2. Cứng và mềm
   3.3. Liên ngành và đơn ngành
   3.4. Toàn cầu và cục bộ
4. Bí kíp rèn luyện tư duy hệ thống hiệu quả

1. Tìm hiểu khái niệm tư duy hệ thống 

Tư duy hệ thống (System Thinking) là cụm từ mô tả cách thức nhìn nhận, đánh giá vấn đề dựa trên sự liên kết sự vật, sự việc trước mắt với những yếu tố xung quanh sự vật, sự việc đó.

Chúng ta thường có thói quen chỉ nhìn vào bề nổi hay sự việc trước mắt, rồi vận dụng hết công lực não bộ để tìm cách giải quyết. Cách này không sai, nhưng trong rất nhiều tình huống sẽ khiến bạn khá đau đầu vì không biết nên bắt đầu từ đâu và nên giải quyết cái gì trước.

Áp dụng tư duy hệ thống, chúng ta sẽ nhận thức được những yếu tố có sự tác động, tương tác ảnh hưởng với sự vật, sự việc mà ta đang cần giải quyết. Nhờ vậy, cái nhìn của ta trở nên khách quan hơn, tổng thể hơn, việc xác định hướng giải quyết cũng thông suốt hơn.

2. Lợi ích khi trang bị tư duy hệ thống cho bản thân 

Tư duy hệ thống là một phương pháp tiếp cận toàn diện và liên kết để giải quyết các vấn đề phức tạp. Thay vì tập trung vào các phần riêng lẻ, tư duy hệ thống xem xét cách các phần tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau trong một tổng thể. Dưới đây là một số lợi ích quan trọng của tư duy hệ thống:

2.1. Phát hiện đúng nguyên nhân

Nhìn thấy được mối quan hệ tương tác giữa những sự vật, sự việc với vấn đề phát sinh thông qua tư duy hệ thống, chúng ta sẽ không còn bị cái nhìn phiến diện che mờ suy luận nữa. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến phát sinh vấn đề cũng từ đây được sáng tỏ.

>>> Quan tâm thêm: Tư duy phân tích là gì? Cách cải thiện tư duy phân tích thần tốc

2.2. Định hướng giải quyết vấn đề hiệu quả

Hiểu được nguyên nhân, biết được mối quan hệ giữa nguyên nhân và hệ quả phát sinh vấn đề ở hiện tại sẽ giúp não bộ thu thập nhiều dữ liệu hữu ích cho quá trình phân tích và quyết định giải pháp xử lý. Đảm bảo giải quyết dứt điểm vấn đề hiện tại, không tạo đà cho vấn đề khác tiếp tục phát sinh.

2.3. Phán đoán xu hướng tương lai

Tư duy hệ thống cho phép con người dự đoán xu hướng phát triển thông qua các hệ quả tiếp nối liên tục giữa các kết quả. Không hẳn sẽ chính xác 100% nhưng bấy nhiêu cũng đủ để cá nhân, tổ chức có những bước dự liệu phù hợp cho tiến trình phát triển của riêng mình.

2.4. Nâng tầm năng lực phản biện

Phản biện tích cực mang đến cơ hội sáng tỏ nhiều ngóc ngách còn “mờ ảo” của vấn đề thảo luận. Đội nhóm được bổ sung nhiều góc độ ý kiến để nhìn nhận sự việc một cách toàn diện, đảm bảo một bản kế hoạch sát thực tế, tính toán đủ mọi tình huống có thể xuất hiện bất ngờ, tiết kiệm tối đa nguồn lực triển khai.

2.5. Kiến tạo sự đổi mới

Sự đổi mới xuất hiện rất nhiều nhưng chỉ có những sự đổi mới gắn kết vói cái nhìn hệ thống toàn diện mới được đánh giá cao và có nhiều cơ hội phát triển bền vững. Như việc muốn tạo ra sản phẩm sữa mới mà chỉ dựa vào sản phẩm trước đó là chưa đủ, chúng ta còn phải đánh giá nhu cầu thực tế của người dùng, công nghệ sản xuất, nguồn nguyên liệu sữa…

3. Phân loại tư duy hệ thống 

Việc phân loại tư duy hệ thống được xác định dựa trên nhiều tiêu chuẩn khác nhau. Tùy theo tình huống của riêng mình, bạn có thể chọn một trong các tiêu chuẩn sau để phân định loại tư duy hệ thống mà mình cần sử dụng:

3.1. Tĩnh và động 

Tư duy hệ thống ở dạng tĩnh chỉ tập trung mối quan hệ tương tác của sự vật, sự việc tại thời điểm cụ thể. Đồng nghĩa, thời gian khác nhau, kết quả tư duy hệ thống tĩnh sẽ khác nhau.

Tư duy hệ thống ở dạng động xem xét sự vận động của cả hệ thống tương tác liên tục theo thời gian, xem chúng phát triển thế nào, thay đổi ra sao để dự đoán xu hướng có độ chuẩn xác cao nhất.

3.2. Cứng và mềm 

Tư duy hệ thống cứng được áp dụng nhiều trong các lĩnh vực kỹ thuật, khoa học nơi mọi thứ có thể định lượng được bằng con số, bằng phép tính trước khi đem ra so sánh.

Tuy duy hệ thống mềm áp dụng trong các lĩnh vực khó định lượng như nhận định tâm lý, tình cảm, cảm xúc, ước mơ… Những vấn đề này chỉ có thể áp dụng định tính rồi quy ra con số theo khoảng tương đối, sau đó có thể áp dụng định lượng để kết luận.

3.3. Liên ngành và đơn ngành 

Tư duy hệ thống liên ngành cần sự liên kết kiến thức và dữ liệu tổng hợp của nhiều ngành nghề khác để có được kết luận đáng tin cậy cho ngành nghề đang cần đánh giá. Ví dụ khi nhận định về mức học phí cho sinh viên, chúng ta cần áp dụng tư duy hệ thống liên ngành với ngành kinh tế (thu nhập của người lao động), ngành xây dựng (chi phí cơ sở vật chất cho môi trường đào tạo), ngành tài chính (tín dụng cho sinh viên vay)…

Tư duy hệ thống đơn ngành chỉ cần sử dụng dữ liệu, kiến thức, phương pháp của một lĩnh vực mà chúng ta đang cần giải quyết. Ví dụ cần sửa chữa máy móc, tư duy hệ thống chỉ cần tập trung vào lĩnh vực cơ khí.

>>> Xem thêm: Tư duy sáng tạo là gì? Hành trình rèn luyện tư duy sáng tạo hiệu quả

3.4. Toàn cầu và cục bộ 

Tư duy hệ thống toàn cầu phân tích vấn đề dựa trên mối liên hệ, tương tác ở phạm vi ngoài biên giới, liên quan đến nhiều quốc gia. Chẳng hạn như nhận định giá vàng trong nước cần xét đến giá vàng thế giới và tình hình chính trị ở những quốc gia có trữ lượng vàng lớn.

Tư duy hệ thống cục bộ chỉ cần tập trung ở một địa phương, một vùng miền, lớn lắm thì ở một quốc gia. Như chính sách giáo dục trong nước cần cải cách thế nào, hay việc tổ chức thi cuối cấp trên phạm vi toàn quốc.

4. Bí kíp rèn luyện tư duy hệ thống hiệu quả 

Tư duy hệ thống cũng thuộc nhóm kỹ năng mềm, mà đã là kỹ năng mềm thì việc rèn luyện cần một quá trình tích lũy lâu dài, không thể ngày một ngày hai mà giỏi được. Đối với loại hình tư duy này, Ms. Uptalent đã tổng hợp một số bí kíp hiệu quả, thích hợp áp dụng ở mọi lứa tuổi:

4.1. Tổng hợp kiến thức tư duy hệ thống

Ở giai đoạn sơ khai, chúng ta chưa hình dung rõ tư duy hệ thống là gì, vậy thì hãy học hỏi cách thức áp dụng tư duy hệ thống từ những thế hệ đi trước. Học cái hay của họ, biến nó thành cái hay của mình trước khi tự mình tạo ra những cái hay riêng.

Đơn giản nhất chính là đọc sách, chỉ cần nhập “sách tư duy hệ thống”, Google sẽ trả về cho bạn một loạt kết quả tìm kiếm phù hợp. Có nhiều tựa sách đã được trực tuyến hóa với những bản đọc online miễn phí, bạn có thể bắt đầu từ nhóm sách này.

4.2. Thực hành tư duy hệ thống

Kỹ năng mềm luôn yêu cầu Học phải đi đôi với Hành, tư duy hệ thống cũng vậy. Tích lũy được kiến thức từ việc đọc, xem, nghe rồi, vậy thì tiếp theo, bạn hãy thử lựa chọn một vấn đề và bắt đầu vẽ ra những mối liên kết tương tác xung quanh vấn đề đó để thấy được nguyên nhân sâu xa làm phát sinh sự việc đó.

Đơn cử như việc bạn làm bài kiểm tra được 8 điểm, trong khi kỳ vọng là 10 điểm. Hãy áp dụng tư duy hệ thống xem nguyên nhân do đâu và xử lý tận gốc để không phát sinh kết quả tương tự trong tương lai. Bạn nên áp dụng cách trả lời 5 câu hỏi mà chúng ta hay gọi là WH- Question : Who (Ai), When (Khi nào), Where (Ở đâu), Why (Tại sao)  , How (Bằng cách nào) cho quá trình này.

4.3. Tích cực khám phá vấn đề

Đừng chỉ chờ vấn đề đến với mình rồi mới áp dụng tư duy hệ thống, bạn hoàn toàn có thể chủ động tìm kiếm những thắc mắc ở những sự việc xung quanh mình. Tự mình tạo cơ hội cho bản thân tư duy để giải thích cho thắc mắc đó. Áp dụng một cách thường xuyên, chỉ sau một thời gian ngắn, gặp bất kỳ vấn đề nào, não bộ của bạn sẽ “chạy” liên kết mối tương tác rất nhạy, gần như là một phản xạ tự nhiên chứ không cần phải cố gắng suy nghĩ.

4.4. Phản biện tích cực khi làm việc nhóm

Người Việt mình hay ngại va chạm, nếu là vấn đề của tập thể thì thôi để tập thể quyết định rồi mình làm theo. Suy nghĩ này đang dần được Gen Z thay đổi thông qua những biểu hiện phản biện tích cực trong các dự án làm việc đội nhóm.

Phản biện thực chất là việc ta luyện cho mình khả năng đặt câu hỏi và thể hiện cái nhìn theo nhiều hướng chứ không phải là tranh cãi, hơn thua nhau trong công việc. Khả năng phản biện chính là yếu tố đóng góp rất lớn cho hành trình nâng cao tư duy hệ thống.  

4.5. Học từ sai lầm

Không ai mới sinh đã biết chạy, không ai mới tư duy hệ thống đã chuẩn không cần chỉnh cả. Quá trình rèn luyện chính là quá trình chấp nhận mình chưa hoàn hảo để trở nên hoàn hảo hơn. Vì vậy, đừng vì vài lần tư duy chưa hiệu quả ở giai đoạn đầu mà nản chí bạn nhé.

Hãy tự tin học từ cái sai của mình, lắng nghe những phản hồi từ người khác và từng bước hoàn thiện dần năng lực tư duy hệ thống theo thời gian. Nếu bạn ngại nhờ người quen đánh giá thì có thể tham gia các hội nhóm trên mạng và nhờ họ góp ý giúp.

Tư duy hệ thống cung cấp cho người sở hữu khả năng nhìn nhận vấn đề một cách trọn vẹn, tổng hợp và đa chiều. Qua quá trình tư duy này, Ms. Uptalent tin chắc những kết quả đạt được luôn đảm bảo tính khả thi cao, không xa rời thực tế, không lãng phí nguồn lực, quan trọng là giá trị của những kết quả đó không chỉ dừng lại ở hiện tại mà còn tạo đà phát triển bền vững trong tương lai. 

 

------------------------------------

HRchannels - Headhunter -  Dịch vụ tuyển dụng cao cấp

Hotline: 08. 3636. 1080
Email: sales@hrchannels.com / job@hrchannels.com
Website: https://hrchannels.com/
Địa chỉ: Tòa MD Complex, 68 Nguyễn Cơ Thạch, Nam Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam

Nguồn ảnh: internet